شهر اصفهان، از نگاه جغرافی نویسان مسلمان (سدۀ سوم تا هشتم)

پس از فتح ایران به دست عرب های مسلمان، مسئله ای که در سطوح مدیریتی امپراتوری به وجود آمده بود، شناخت سرزمین های فتح شده و داشتن تصویری روشن از راه ها و آبادی های آن بود. بدین سبب، دانش جغرافیای تاریخی از حدود قرن سوم هجری شکل گرفت. سیاحان و جغرافی نویسان مسلمان، چه به صورت مشاهدۀ شخصی و چه با پرسش از مسافران نقاط دور و نزدیک جهان اسلام، موفق شدند دست به جمع آوری اطلاعات مربوط و در نهایت نگارش کتاب هایی ارجمند در این خصوص بزنند. این نوشته ها-که از سدۀ سوم تا هشتم هجری در دوره های متمادی به وجود می آمد- بالغ بر ده ها جلد کتاب است که در آن ها، می توان روند رشد و تکامل هر شهر یا منطقه را ترسیم کرد. در این نوشتار، سعی شده است تصاویر و گزارش های مربوط به شهر/منطقۀ اصفهان، با مراجعه به شانزده اثر جغرافیای تاریخی (از قرن سوم تا هشتم) بررسی شود و در طی آن، روند رشد و حرکت شهر/منطقۀ اصفهان بیان گردد. گفتنی است که این روند، هم شامل جغرافیای انسانی و هم طبیعی می شود.